Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yürütülen İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (25.04.2013 tarih ve 28628 sayılı) işyerlerinde kullanılan iş ekipmanlarının sağlık ve güvenlik çerçevesinde uyulması gereken asgari şartları belirlemektedir. Bu yönetmelik, işyerinde güvenli bir çalışma ortamı oluşturmayı amaçlayarak hem işçilerin hem de işverenlerin güvenliğini sağlamaktadır.
Yönetmelik, iş ekipmanlarının periyodik muayenelerinin, ulusal ve uluslararası standartlarda belirtilen kriterlere göre ve belirli aralıklarla yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Üretici verileri ve teknik gereklilikler de dikkate alınarak yapılan bu kontroller, iş yerinde güvenlik risklerini en aza indirgemek için rehber niteliğindedir. Böylece, muayeneler sırasında tespit edilen bulguların giderilmesi, iş kazalarını önlemeye ve ekipmanın sorunsuz çalışmasıyla işletmenin üretim kaybını azaltmaya katkı sağlar.
İş Ekipmanlarının Kapsamı ve Periyodik Kontrollerin Amacı
İş ekipmanı, bir işin yapılması için kullanılan herhangi bir makine, alet, tesis veya tesisat olarak tanımlanır. İş ekipmanlarının periyodik kontrolleri, risk değerlendirmesinde belirlenen muayene periyotlarına göre, yönetmelikte belirlenen azami süreler aşılmayacak şekilde yapılmalıdır.
Periyodik muayenelerde yönetmelikte belirtilen standartlar ve temel gereklilikler dikkate alınır. Kontrol edilen ekipmanlar için sağlanan bu güvenlik rehberi, işletmelerde iş kazalarının azaltılmasına ve ekipmanların düzgün çalışması yoluyla verimliliğin korunmasına yardımcı olur.
Hangi Ekipmanlara Periyodik Kontrol Yapılır?
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, iş yerinde kullanılan ekipmanları dört ana gruba ayırarak periyodik muayenelerini zorunlu kılmaktadır:
- Basınçlı Kaplar:
- Kazanlar, hidroforlar, genleşme tankları, hava tankları, sıvılaştırılmış gaz tankları, kriyojenik tanklar, asetilen tüpleri, tehlikeli sıvıların bulunduğu tank ve depolar gibi ekipmanlar basınçlı kaplar sınıfına girer.
- Kaldırma ve İletme Ekipmanları:
- Forkliftler, transpaletler, vinçler, yürüyen merdivenler ve bantlar, araç kaldırma liftleri, hidrolik ve mekanik kaldırıcılar, yapı iskeleleri, inşaat makineleri gibi ekipmanlar bu sınıfta yer alır.
- Tesisatlar:
- Yangın tesisatları, boru tesisatları, havalandırma ve klima sistemleri, elektrik tesisatları, topraklama tesisatları ve paratonerler tesisat ekipmanları olarak kabul edilir.
- Tezgahlar:
- Takım tezgahları, CNC makineleri gibi talaşlı imalat makineleri bu grupta değerlendirilir.
Periyodik Kontrolleri Kimler Yapabilir?
Yönetmelik kapsamında belirtilen iş ekipmanlarının periyodik muayenelerini yalnızca yetkili kişiler yapabilir:
- Basınçlı kaplar, kaldırma ve iletme ekipmanları, yangın ve havalandırma tesisatlarının muayenesi makine mühendisleri veya makine teknikerleri tarafından yapılır.
- Elektrik tesisat kontrolleri, paratoner ve topraklama testleri ise elektrik ya da elektrik-elektronik mühendisleri veya teknikerleri tarafından gerçekleştirilir.
Özellikle tahribatsız muayene yöntemleri gerektiren durumlarda, bu işlemi yapacak personelin TS EN ISO 9712 standardına göre eğitim almış olması gerekir. Muayene yapacak kişi ya da kuruluşlara akreditasyon, yetkilendirme ve eğitim zorunluluğu getirme yetkisi ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na aittir.
Akredite Kuruluşlar ve Güvenlik Standartları
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından akreditasyon zorunlu tutulmamış olsa da birçok işletme, güvenlik standartlarına tam uyum sağlamak adına periyodik muayenelerini ISO 17020 muayene kapsamına sahip, A tipi muayene kuruluşlarından talep etmektedir. TÜRKAK (Türk Akreditasyon Kurumu) tarafından akredite edilen bu kuruluşlar, kalite yönetim sistemlerinin yanı sıra muayene sırasında kullanılan ölçüm ve kontrol cihazlarının kalibrasyonlarını sürekli olarak denetlemektedir. Bu durum, işletmelerin güven duyduğu bir uygulama olarak öne çıkar.
Etkin Kalite’nin Rolü
Etkin Kalite, tümü makine ve elektrik/elektronik mühendislerinden oluşan çözüm ortağı uzman kadrosuyla, İş Ekipmanları Periyodik Muayene konusunda yönetmelik şartlarını eksiksiz karşılayarak hizmet vermektedir. Bu hizmet, basınçlı kaplar, kaldırma ekipmanları, elektriksel ölçümler, iş makineleri, asansörler ve çeşitli kazan tiplerinin periyodik muayenelerini kapsamaktadır.
Etkin Kalite’nin Hizmet Kapsamındaki Ekipmanlar:
- Basınçlı Kaplar
- Kaldırma İletme Ekipmanları
- Elektriksel Ölçümler
- İş Makinaları
- Asansörler
- Buhar Kazanı Periyodik Kontrol ve Muayenesi
- Kalorifer Kazanı Periyodik Kontrol ve Muayenesi
- Kızgın Su Kazanları Periyodik Kontrol ve Muayenesi
- Hava Tankı Periyodik Kontrol ve Muayenesi
- Hidrofor Tankı Periyodik Kontrol ve Muayenesi
- Otoklav Periyodik Kontrol ve Muayenesi
- Genleşme Tankı Periyodik Kontrol ve Muayenesi
- Boyler Periyodik Kontrol ve Muayenesi
Bu ekipmanların yönetmelik şartlarına uygun olarak düzenli aralıklarla kontrol edilmesi, iş sağlığı ve güvenliği açısından önemlidir ve işyerlerinde güvenli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkı sunar. Etkin Kalite’nin sunduğu profesyonel muayene hizmetleri, işletmelerin yönetmeliklere uyumunu kolaylaştırarak hem çalışan güvenliğini sağlar hem de olası iş kazalarının önüne geçer.
